Door de lens van de dominee

Maarten Boersema (31) ziet de scène nog haarscherp voor zich. Als jonge predikant vond hij de man die hij een bezoek bracht in het woonzorgcentrum van Ferwert, diep verzonken in gebed boven een geblokt tafelkleedje. ,,Toen hij opkeek, vroeg ik of hij nog even zo wilde blijven zitten. De man sloot zijn ogen weer en ik maakte een foto. Ik zag tranen van ontroering toen hij die foto later bekeek.’’

Boersema werd in 2014 predikant van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van het Friese Blija, een achthonderd zielen tellend terpdorp waarvan hij nooit eerder had gehoord. Omdat hij vaak de vraag kreeg ‘wat een dominee eigenlijk doet behalve preken op zondag’, besloot Boersema zijn werk en leven in Blija met zijn camera vast te leggen.

Vier jaar lang fotografeerde hij diensten (altijd vanaf de kansel, tijdens de collecte), kerkvergaderingen, visites aan kerkleden, bruiloften, catechisatiebijeenkomsten, doopplechtigheden en alle andere gelegenheden die de aanwezigheid van een predikant vereisen.

De fotowebsite blijekerk.nl was geboren. Daaruit kwam het boek voort dat volgende week verschijnt: Blije Kerk (de Friezen noemen hun dorp geen Blija, maar Blije). ,,Over de titel heb ik getwijfeld, maar hij was te mooi om te laten liggen’’, zegt Boersema. ,,Ik was even bang dat mensen zouden denken dat het boek gaat over een evangelische happy clappy-kerk.’’

De gereformeerd-vrijgemaakten vormen een orthodox gelovige kerkgemeenschap, zonder de zwarte kousen die sommige waar gereformeerde kerken typeren. De streekgemeente telt 160 leden uit dorpen in de omgeving.

Boersema’s foto’s schetsen een beeld van het alledaagse leven van een kleine, hechte gemeente die verrassend genoeg niet zo sterk vergrijst als je zou verwachten in een krimpregio als Noord-Friesland. ,,Onze kerk telt best veel jongeren. We hebben veel trouwe leden met een groot saamhorigheidsgevoel, misschien doordat de kerk traditioneel sterk is gericht op gezinnen.’’

In het voorwoord van Blije Kerk staat de predikant stil bij een van de speerpunten van de Reformatie en dus ook ‘zijn’ kerk: Sola Scriptura, ‘alleen het Woord’ (de Bijbel).

Ook al staat het Woord voorop, Boersema schrijft ‘het een verademing te vinden’ om zich af en toe in foto’s te mogen uitdrukken. ,,Tijdens mijn opleiding besefte ik dat lang niet iedereen met woorden uit de voeten kan’’, zegt hij. ,,Sommige mensen hebben meer met de andere zintuigen. Als fotograaf probeer ik met dat besef te spelen.’’

De kerkleden zijn inmiddels gewend aan de camera die hem steevast vergezelt. Als iemand echt niet op de foto wil, respecteert hij dat. Maar juist op de allerintiemste momenten in een mensenleven wordt zijn fotografie het meest gewaardeerd. ,,Zo bezocht ik een ernstig zieke man van wie ik een foto mocht maken.’’ De afdruk verdween het archief in. Anderhalf jaar later overleed de man. Op de dag van zijn begrafenis kreeg de predikant van nabestaanden het bericht dat hij de foto online mocht zetten, als dierbare herinnering.

Na de zomer zit zijn tijd in het kleine Blija erop. Boersema vertrekt met zijn vrouw Dorine en zoon Nathan (2) naar Leiden, waar hij dominee wordt van de Herengrachtkerk. Natuurlijk blijft hij fotograferen. De website beleidendekerk.nl is al aangemaakt. 

Blije Kerk, Alledaagse verbeelding van gereformeerd geloven verschijnt op 28 april bij uitgeverij Thoth (€14,95). Tot en met november is de gelijknamige tentoonstelling te zien in boerderij Groot Kahool in Ferwert, Friesland.